fragiliteit van identiteit theorie

Onzekerheid, kwetsbaarheid en identiteit.
Anderhalf jaar geleden begon ik met het maken van fotografische zelfportretten in het thema onzekerheid. Jezelf op de foto zetten is in het begin moeilijk. Hoe meer zelfportretten ik maakte, hoe makkelijker het werd om neutraal naar mezelf te kijken. Een cruciale stap om de foto’s ook op kwaliteit te beoordelen. Het begon minder om mijn uiterlijk te draaien en ik kon de focus verleggen naar de boodschap welke ik in de foto wil overbrengen. Onzekerheid veranderde in het thema kwetsbaarheid. Zelf heb ik veel moeite om mij kwetsbaar op te stellen, maar in het maken van zelfportretten kon ik mijn weg hierin vinden. Door mijn kwetsbaarheid te delen, hoop ik anderen te inspireren om na te denken over hoe hun omgaan met hun eigen kwetsbaarheid. Het is belangrijk om je kwetsbaar op te kunnen stellen. Om echt connectie aan te kunnen gaan moeten we ons kwetsbaar op kunnen stellen en alles van onszelf laten zien volgens Brené Brown (Brené Brown, TED, 2011). Mijn werk gaat ook over de connectie met de ander. De beschouwer vormt een connectie met mij door naar het beeld te kijken.
Fragiliteit van identiteit bestaat uit twee werken. Honderd foto’s worden bij elkaar gebracht door één foto die over de honderd foto’s ligt. De honderd foto’s komen uit het project Woorden aan jou, waar ik gedurende honderd dagen elke dag een zelfportret maakte. Naast de foto’s schreef ik ook elke dag een tekst over mijn gevoel. In het tweede werk zijn deze teksten verwerkt. De teksten zijn over elkaar heen geschreven, waardoor ze niet meer leesbaar zijn. Het zijn teksten met gevoelens die ik graag los wil laten, maar ze gaan over gebeurtenissen die ik altijd bij mij blijf dragen. In deze periode verbrak ik de relatie met mijn toenmalige vriend, waardoor ik veel over mijzelf en mijn identiteit leerde. Identiteit is niet vast te leggen in een foto. ‘Identiteit laat zich niet vangen in één welomschreven concept of handleiding. Iemands identiteit bevat vele dimensies en blijft voortdurend in beweging.’ ‘Soms zijn bepaalde dimensies meer relevant op een specifiek moment in het leven van iemand, soms minder. Maar aanwezig blijven ze altijd’ (Ang, 2019). Mijn werk bevat dus niet een totaalbeeld van mijn identiteit, het gaat over een klein stukje van mijn identiteit die op het moment dat de foto’s zijn gemaakt heel relevant waren voor mij. In mijn werk laat ik zien dat het gedeeltes zijn die bij mij horen en die altijd bij mij blijven, maar langzaam naar de achtergrond vervagen.
Zelf heb ik het gevoel dat als het om onze identiteit gaat, we het liefst praten over de leuke en mooie dingen. Maar het zijn ook de minder mooie periodes en verhalen in ons leven die een belangrijke rol spelen in onze identiteit. Dit wil ik graag laten zien in mijn werk. De grote foto die over de honderd foto’s heen ligt is een neutrale foto. Deze foto gaat meer over mijn uiterlijk en hoe je mij als buitenstaander ziet. De honderd foto’s erachter zijn de foto’s die meer over mij vertellen.
Als we het over zelfportretten hebben wordt er vaak de connectie gelegd naar selfies en de sociale media. Tegenwoordig delen mensen veel foto’s van zichzelf op het internet. Door deze foto’s te delen presenteren we onszelf op een bepaalde manier en zetten we als het ware een online identiteit op. Melanie Bonajo heeft een mooie serie zelfportretten, getiteld: Thank you for hurting me. In deze serie laat ze haar emoties zien, waarmee ze kritiek geeft op het typische beeld wat we op de sociale media laten zien.

One emphasis of Bonajo’s artistic interest is handling emotions. For the photo series Thank you for hurting me. I really needed that... she photo- graphed herself, over the course of several years, whenever she was sad or feeling hurt. In this way, Bonajo counteracted the conventional, good- mood photograph with a ritual of misery and tearfulness. But while the serial nature of these works already diminishes the pathos, the title refers to the fact "that feelings of discomfort are natural, sometimes we cause them ourselves, and ultimately the responsibility for our states of emotion lies in our own hands". (Melanie Bonajo Portfolio, z.d.)

Ik herken me in de gedachte dat ze iets anders wil laten zien dan de mooie plaatjes die we op het internet delen. Want alleen die mooie plaatjes vertellen niet wie we zijn.
In verschillende situaties spelen we verschillende rollen, die allemaal deel uitmaken van onze identiteit. Zowel de rollen die we fysiek en online opzetten. ‘Volgens de impressiemanagementtheorie van Erving Goffman presenteren we, als wij met anderen omgaan, een publieke versie van onszelf. Volgens Goffman kan de manier waarop wij ons publiekelijk presenteren vergeleken worden met een theatervoorstelling. Hij beweert dat onze persoonlijkheid ‘de som is van verschillende rollen die iemand in zijn leven speelt.’ (…) Alsof we zowaar net een nieuwe dimensie aan onze identiteit hebben toegevoegd met de komst van het internet en al zijn digitale mediamogelijkheden’ (Femke Overbeeke, 2016, p.60).
Ik presenteer mijzelf in mijn werk ook op een bepaalde manier aan de wereld. Ik speel ook een rol. In mijn werk laat ik een kwetsbaar deel van mezelf zien. Ik vind het belangrijk om kwetsbaarheid te laten zien. We leven in een wereld waar veel mensen gefocust zijn op zichzelf. Maar kwetsbaarheid is cruciaal voor het maken van diepe verbindingen met anderen. Een inspiratiebron voor mij is Brené Brown, die ik eerder al kort noemde. Auteur van het boek: De kracht van kwetsbaarheid. Brené Brown, verhalenverteller, onderzoeker en niet zo fan van kwetsbaarheid. Ook al is Brown niet zo fan van kwetsbaarheid ‘Ik heb een verdomde hekel aan kwetsbaarheid’, wil ze dit toch tot de bodem helemaal uitzoeken. Hier herken ik mezelf in. Juist omdat ik slecht ben in mijn kwetsbaarheid delen wil ik het graag delen om mezelf uit te dagen. Brown heeft zes jaar onderzoek gedaan naar kwetsbaarheid, schaamte en angst. Ze denkt dat connectie hetgeen is wat ons leven zin geeft, een doel. Schaamte is eigenlijk de angst voor het breken van deze connectie. We zijn bang dat bepaalde gedeeltes van onszelf, ons het niet waard maken om een connectie mee te vormen. Om echt connectie aan te kunnen gaan moeten we ons kwetsbaar op kunnen stellen en alles van onszelf laten zien. Waarom is het belangrijk om connectie aan te gaan? ‘Het belangrijkste inzicht dat ik heb overgehouden aan mijn bachelor-, master-, en PhD-programma maatschappelijk werk is dit: verbondenheid is de reden van ons bestaan. Wij zijn gemaakt voor verbondenheid met anderen. Dat is wat ons leven richting en zin geeft, en als het daaraan ontbreekt, lijden wij daaronder’. (Brené Brown, TED, 2011).
Kwetsbaarheid is ook iets wat we voelen in de verbondenheid met anderen. Onze samenleving is erg op het individu gericht. Een ‘ieder-voor-zich mentaliteit’ ligt voor een groot deel ten grondslag aan het liberaal denken. Toch laat het idee van kwetsbaarheid zien dat we erg verbonden met elkaar zijn, stelt Bernasconi.
"Kwetsbaarheid betreft niet alleen degene die zich in een kwetsbare situatie bevindt. Het vertelt juist iets over de relatie die wij hebben tegenover deze persoon en de manier waarop het ons een gevoel van verantwoordelijkheid geeft. Omdat we via de kwetsbaarheid verbonden zijn heeft de situatie van de ander ook impact op ons". (Leeftink, 2018).
We vormen elkaar door een connectie met elkaar aan te gaan. Volgens Emanuel Levinas ‘Ik word ik in het aangezicht van de ander’. (Hooven, 2014). Levinas betoogt dat de ontmoeting met de ander ook een ontmoeting met jezelf is. De ontmoeting met de ander zorgt voor meer bewustzijn over jezelf. In onze kwetsbaarheid zien we onze tekortkomingen, maar we kunnen ook onze mooie kanten in de ander vinden. Een gedeelte van onze identiteit wordt gevormd door onze connectie met de ander. Hoe we onszelf dus ook naar de buitenwereld presenteren heeft invloed op de connecties die we maken en daarbij ook op onze identiteit.